غیاثالدین جمشید کاشانی (زادهٔ حدود ۷۵۸ خورشیدی برابر با۱۳۸۰ میلادی- مرگ ۱ تیر ۸۰۸ برابر با ۲۲ ژوئن ۱۴۲۹) ریاضیدان برجسته، اخترشناس و شمارشگر زبردست ایرانی بود. نام کامل او عبارت است از جمشید بن مسعود بن محمود طبیب کاشانی ملقب به غیاثالدین که در غرب به الکاشی (al-kashi) مشهور است. او در عمر کوتاه خود آلات رصدی دقیقی اختراع کرد و از حدود ۸۰۸ (۱۴۰۶) تا پایان عمرش ۸۳۲ (۱۴۲۹) فعالیت علمی داشت و در دوران فعالیت علمیاش کتابهای گوناگونی در زمینهٔ ریاضیات و نجوم نگاشت.

غیاثالدین جمشید کاشانی هر چند فیزیکدان بود، ولی علاقهٔ اصلیاش متوجه ریاضیات و اخترشناسی بود؛
از نوآوریهای کاشانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اختراع کسرهای دهگانی (اعشاری).
2. دستهبندی معادلات درجه اول تا چهارم و حل عددی معادلات درجه چهارم و بالاتر
3. محاسبهٔ عدد پی تا شانزده رقم اعشار، به نحوی که تا صدوپنجاه سال بعد کسی نتوانست آن را گسترش دهد.
4. تکمیل و تصحیح روشهای قدیمی انجام چهار عمل اصلی و اختراع روشهای جدیدی برای آنها. در واقع، کاشانی را باید مخترع روشهای کنونی انجام چهار عمل اصلی حساب (به ویژه ضرب و تقسیم) دانست.
5. اختراع روش کنونی پیدا کردن ریشهٔ n اُم عدد دلخواه.
6. اختراع روش کنونی پیدا کردن جذر (ریشهٔ دوم) که در اصل ساده شدهٔ روش پیدا کردن ریشهٔ n اُم است.
7. ساخت یک ابزار رصدی. کاشانی ابزار رصدی جالبی اختراع کرد و آن را طَبَقُ المَناطِق نامید. رسالهای نیز به نام نزْهَةُالحدایق دربارهٔ چگونگی کار با آن نوشت.
8. تصحیح زیج ایلخانی. کاشانی زیج خاقانی را نیز در تصحیح اشکالات زیج ایلخانی نوشت.
9. گارش مهمترین کتاب دربارهٔ حساب. کتاب مفتاح الحساب کاشانی مهمترین و مفصلترین اثر دربارهٔ ریاضیات عملی و حساب در دوره اسلامی است.
10. محاسبهٔ سینوس زاویهٔ یک درجه با روش ابتکاری حل یک معادله درجه سوم که هفده رقم اعشاری عدد به دست آمده با مقداری که امروزه محاسبه میشود، همخوانی دارد.[i]
|